Spanning in verhalen
Je kent dat gevoel vast wel; je zit een film te kijken en op den duur kan je niet meer ophouden met kijken. Je wil weten hoe het afloopt. Of je wil weten wie het gedaan heeft. Of je wil weten of een relatie nog goed komt. Het beantwoord willen krijgen van die vraag is de reden dat we die film spannend vinden. En in boeken werkt dat precies zo. Op het moment dat je wil weten hoe het verhaal afloopt, wordt een boek spannend.
Die onbeantwoorde vraag in een verhaal heet "open plek". En je leest door om die open plek in te vullen (om die vraag te beantwoorden). Naast die open plek is er een aantal trucs om die spanning nog meer te verhogen. Een aantal daarvan worden hieronder uitgelegd.
- Hoe meer je je kan identificeren met (= jezelf herkennen in) de hoofdpersoon hoe spannender het wordt. Dat komt omdat je dan in steeds meerdere mate meeleeft met de hoofdpersoon.
- Ook de opbouw in het verhaal kan de spanning vergoten. Je kan bijvoorbeeld de spanning vergroten duidelijk te omschrijven hoe de hoofdpersoon in een boot recht op het naderende onweer af gaat. Daardoor weet je al wat er gaat komen. Die spanning neemt vaak nog meer wanneer jij wel, maar de hoofdpersoon niet weet wat hem te wachten staat! Ook kan je al laten weten dat het mis gaat. Dat kan bijvoorbeeld door de zin "Als hij wist wat de gevolgen zouden zijn, had hij het nooit gedaan", toe te voegen. Dan weet je als lezer dus al dat er (grote) gevolgen zullen zijn. Zoiets noem je een flashforward. Als een verhaal net voordat je antwoord krijgt op de vraag hoe het afloopt, wordt afgebroken, noem je dat een cliffhanger. Je kent het vast wel van als je een serie zit te kijken en dat precies op dat moment de reclame begint.
- De tekstdichtheid speelt ook een rol. Tekstdichtheid is de hoeveelheid relevante informatie die een zin bevat. Hoe hoger de tekstdichtheid, hoe korter de zin. Als de zinnen korter worden, gaat het tempo omhoog (vergelijk maar met de muziek in een film, die wordt vaak sneller als het spannend wordt). Als het tempo hoger wordt, neemt de spanning dus toe.
- Ten slotte speelt de ruimte waarin het verhaal zich afspeelt een rol. Het is vaak spannender als het donker is. En op de een of andere manier mist het wel erg vaak als de hoofdpersoon over het kerkhof loopt, op zoek naar iets of iemand. Ook regen, wind en onweer dragen bij aan spanning.
Test
Voordat je doorgaat met het volgende onderdeel, moet je eerst een kleine toets maken, dat kan door op de volgende link te klikken:
Als je de test hebt gemaakt, ga je naar je docent. Als hij of zij jou toestemming geeft om door te gaan, kan je verder. Als je extra uitleg nodig hebt, kan hij of zij je die geven. Je moet dan de test nog eens maken. Daarna kan je alsnog verder.